سردار غلامعلی رشید که بود؟ | از «طریق القدس» تا «شهید طریق القدس»

به گزارش شهرآرانیوز؛ بامداد هشتم آذر ماه ۱۳۶۰ است؛ نیروهای عمل کننده آماده شروع عملیات در محورهای تعریف شده فرماندهی برای اجرای دومین عملیات بزرگ دفاع مقدس تا آن زمان هستند. سکوت همه جا را فراگرفته، دست‌ها بر ماشه است و رزمندگان آماده زدن به خطوط دشمن.

« بسم الله الرحمن الرحیم، اینجانب رشید بنا به دستور فرمانده کل سپاه کلمه رمز عملیات را به واحدهای عمل کننده اعلام می‌کنم: از رشید به کلیه واحدها، یا حسین(ع)».

این رمز عملیاتی است که سرلشکر غلامعلی رشید به عنوان طراح اصلی عملیات پیروزمندانه طریق القدس اعلام کرد که نتیجه اجرای این طرح ریزی دقیق عملیاتی، رسیدن رزمندگان به مرزهای بین المللی اشغال‌شده کشورمان توسط دشمن متجاوز، آزادسازی ۶۵۰ کیلومتر مربع از خاک جمهوری اسلامی از جمله شهر بستان، حدود ۷۰ روستا، پنج پاسگاه مرزی و تنگه استراتژیک چذابه بود.

از او با عناوینی چون «نابغه نظامی»، «طراح ارشد عملیاتی»، «نظریه پرداز دفاعی» و «متفکری استراتژیست» یاد می‌شود.

کسی که نبوغ، دقت، خلاقیت، اشراف و چندلایه بودن طراحی‌های عملیاتی‌اش، او را به چهره تکرارناپذیر نظامی ایران تبدیل کرده بله او «سرلشکر غلامعلی رشید» است.

او از ۱۳۶۵ تا ۱۳۶۸ معاون عملیات ستاد مشترک سپاه پاسداران بود، سپس به ستاد کل نیروهای مسلح منتقل شد و از سال ۱۳۶۸ تا ۱۳۷۸ معاونت اطلاعات و عملیات ستاد کل را برعهده داشت.

شهید رشید در فاصله سال‌های ۱۳۷۸ تا ۱۳۹۵ برای مدت ۱۷ سال جانشین رئیس ستاد کل نیروهای مسلح بود و از سال ۱۳۹۵ تا زمان شهادت، فرماندهی قرارگاه مرکزی خاتم‌الانبیاء به عنوان عالی‌ترین مرکز فرماندهی عملیاتی نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران را به عهده داشت.

این فرمانده شهید در مقاطع مختلف مسئولیت‌های مختلفی داشت که مهم‌ترین آن‌ها «معاون عملیات ستاد کل نیروهای مسلح» و «فرماندهی قرارگاه مرکزی خاتم الانبیا» بود. قرارگاه خاتم‌الانبیا وظیفه هماهنگی و هدایت تمامی عملیات‌های نظامی نیروهای مسلح را در شرایط بحرانی جنگ برعهده دارد. درواقع فرمانده این قرارگاه، در زمان جنگ، معادل جانشین فرماندهی کل قوا در حوزه عملیات است که همین مسئولیت نشان‌دهنده اهمیت و نبوغ شهید رشید است.

از رشید به عنوان یکی از اصلی ترین طراحان عملیات‌های دفاع مقدس یاد می‌شود. رشید در طول جنگ تحمیلی هشت ساله و پس از آن تا لحظه شهادت از جمله فرماندهان ارشد نیروهای مسلح جمهوری اسلامی به‌شمار می‌آمد که در تمامی عملیات‌های اصلی سپاه پاسداران در دوران دفاع مقدس و تمام طرح ریزی‌های عملیاتی نیروهای مسلح پس از جنگ تحمیلی حضور موثر و بی‌مانندی داشته است.

سردار رشید، دارای تحصیلات عالیه در رشته جغرافیای سیاسی از دانشگاه تهران و تربیت مدرس بود و پایان‌نامه دکترای وی درباره «نقش عوامل ژئوپلیتیک در تدوین راهبرد دفاعی» ارائه شده است. او همچنین به عنوان دانشیار دانشگاه عالی دفاع ملی و عضو هیأت علمی دانشگاه امام حسین (ع) فعالیت داشت و در تربیت نسل جدید فرماندهان نظامی نقشی مؤثر ایفا کرد.

سردار از نگاه رشید؛ زندگی در زیر موشک باران دزفول و از دست دادن دختر

سردار رشید در مصاحبه‌ای در اوایل دهه هشتاد این گونه خودش را معرفی می‌کند: « غلامعلی رشید هستم و نام پدرم هم علی است. پدرم در بازار قدیم دزفول آهنگر بود و به نام مبارک امام علی(ع) علاقه زیاذی داشت و بر همه فرزندان پسرش نام علی می‌نهاد؛ محمدعلی، غلامعلی و حسنعلی.»

«متولد مهر ماه ۱۳۳۲ در دزفول هستم. درس می‌خواندم تا به کلاس یازدهم قدیم رسیدم، مهر ماه ۱۳۵۰ قبل از اینکه دیپلم را بگیریم توسط ساواک دستگیر شدم. یک سال بعد که از زندان آزاد شدم دیپلم را گرفتم اما به دلیل شرایط سیاسی و مبارزاتی که قبل از انقلاب داشتم زندگی نیمه مخفی داشتم و این موجب شد که امکان ادامه تحصیل در آن مقطع برایم فراهم نباشد.»

« دستگیری و زندانی مجدد توسط ساواک در سال ۱۳۵۵ و بالافاصله انقلاب و آغاز دوران دفاع قدس موجب شد تا امکان ادامه تحصیل نداشته باشم. با پایان جنگ در کنکور سال ۱۳۶۸ شرکت و در سال ۱۳۷۰ پس از وقفه‌ای ۲۰ ساله وارد دانشگاه شدم. سردار رشید در ادامه تحصیلات خود را تا مقطع دکترا ادامه می دهد»

«دیر ازدواج کردم؛ برادرمان محسن رضایی فرمانده وقت سپاه بعد از فتح خرمشهر تاکید کرد که حتما سریع ازدواج کنید و ما هم سریع اقدام کردیم و یک هفته بعد توسط مرحوم آیت الله سیدمجدالدین قاضی دزفولی امام جمعه فقید دزفول به عقد با همسرم در آمدم. یک سال بعد خداوند دختری به نام «فاطمه» به ما عطا کرد. به دلیل اینکه خانواده‌ام در ایام جنگ در دزفول ساکن بودند و دزفول نیز زیر موشکباران رژیم بعث عراق بود، دخترم فلج به دنیا آمد و ما در پنج ماهگی متوجه موضوع شدیم. دخترم در سال ۱۳۶۷ به رحمت خدا رفت. پس از آن خداوند سه فرزند به نام‌های «نرجس»، «زهرا» و «امین عباس» به ما عطا کرد».

شهید رشید چهره تکرارناپذیر نظامی کشور

سردار سرلشکر غلامعلی رشید در دوران نوجوانی، فعالیت‌های سیاسی‌اش را علیه رژیم پهلوی آغاز کرد و به‌واسطه‌ عضویت در گروه مبارز منصورون در سال ۱۳۵۰ توسط ساواک در دزفول دستگیر و به اهواز منتقل شد.

در طول یک سال بازداشت با محسن رضایی و علی شمخانی که بعدها از فرماندهان بلندپایه سپاه پاسداران شدند، آشنا شد. وی در سال ۱۳۵۵ بار دیگر در شهر اصفهان بازداشت و این‌بار به تهران منتقل شد و به مدت یک‌سال دیگر در زندان به‌سر برد.

پس از آزادی، فعالیت‌های خود را در گروه مسلح منصورون که از اتحاد نیروهای مبارز مذهبی در شهرهای دزفول، اهواز و خرمشهر شکل گرفته بود، ادامه داد.

سید احمد آوایی، نماینده ادوار مجلس و عضو سابق کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی که پیش از انقلاب از اعضای اصلی گروه منصورون و از فرماندهان سپاه دزفول در دوران دفاع مقدس است، سرلشکر غلامعلی رشید را از جمله چهره‌های تکرار ناپذیر انقلاب اسلامی می‌داند.

وی می‌گوید: «شهید رشید هم از نظر علمی و هم از نظر تواضع، شخصیتی منحصر به فرد بود و این موجب شده بود تا حضور رسانه‌ای اندکی داشته باشد. مقام معظم رهبری پیش از انتصاب سردار شهید باقری به عنوان رییس ستاد کل نیروهای مسلح، قصد داشتند این مسئولیت خطیر را به شهید رشید بسپارند اما ایشان، با هدف تحقق جوان‌گرایی، سردار باقری را به رهبری نظام پیشنهاد داد که این نشانه‌ای از تواضع این شهید بزگوار است».

این همرزم شهید رشید، می‌افزاید: « شهید رشید در حوزه نظامی یک نابغه بود و علاوه بر توانمندی‌های اطلاعاتی و عملیاتی، همواره بر حفظ و جذب سرمایه‌های اجتماعی تاکید داشت. شهید رشید نماد اقتدار و فروتنی بود و فقدان او، ضایعه‌ای بزرگ برای مجموعه نیروهای مسلح و جبهه انقلاب اسلامی محسوب می‌شود».

سردار رشید متفکری استراتژیست

سردار رشید پس از پیروزی انقلاب اسلامی و پیش از آغاز جنگ تحمیلی تلاش زیادی برای سازماندهی سپاه دزفول انجام داد و با آغاز جنگ تحمیلی با بسیج نیروها و با توجه به توان اطلاعاتی و عملیاتی و نگاه استراتژی با تشکیل ۱۲ جبهه عملیاتی در غرب کشور از ایلام تا خوزستان نقش کلیدی در توقف ماشین جنگی ارتش بعث عراق در ماه‌های ابتدایی جنگ شد. پیشروی دشمن تا نزدیکی پل کرخه و قرار گرفتن شهرهای شمالی خوزستان از جمله دزفول، اندیمشک و شوش در زیر توپخانه مستقیم دشمن باعث شد که طرح ریزی عملیاتی برای عقب راندن دشمن بعثی در دستور کار نیروهای مسلح قرار گرفت. با توجه به اشراف عملیاتی و اطلاعاتی رشید به جبهه غرب کشور، او به عنوان یکی از طراحان اصلی عملیات ظفرمندانه فتح المبین نبوغ نظامی خود را نشان داد.

حسین علایی از فرماندهان سابق نیروی دریایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی که قائم مقامی وزیر دفاع و امور پشتیبانی و رئیس ستاد مشترک سپاه را به عهده داشته است، دوستی ۴۴ ساله خود با سردار رشید را یادآور می‌شود.

او می‌گوید: « رشید در اتاق فرماندهی عملیات، به راحتی وضعیت آرایش و استعداد دشمن و خودی را ترسیم می‌کرد و دقت زیادی در نشان دادن واقعیت‌های میدانی و استراتژیک داشت. او از معدود فرماندهان باقیمانده از نسل فرماندهان ارشد دوره دفاع مقدس بود که مسئولیت مهم نظامی طی چند دهه اخیر به عهده داشته است».

این همرزم شهید رشید در دوران دفاع مقدس ادامه می‌دهد: « در سال‌های اخیر سردار رشید برای ایجاد قدرت بازدارندگی در ایران تلاش زیادی کرد. او هیچ گاه از بروز جنگ استقبال نمی‌کرد ولی بر این باور بود که اگر دشمن، قدرت ایران را در حوزه‌های مختلف اجتماعی، اقتصادی و نظامی ضعیف ببیند به جنگ روی خواهد آورد. رشید ذهن پرسشگری داشت و از معدود فرماندهانی بود که در تمام ایام جنگ تحمیلی صدام و پس از آن، تمام بحث‌های جلسات عملیاتی و نیز وقایع مهم را در دفاتر متعددش می‌نوشت و حافظه‌ای قوی داشت. الان باید صدها دفتر یادداشت و نوشته از او به یادگار مانده باشد که از بهترین اسناد دفاعی ایران است و امیدوارم که از بین نرود و تدوین شده و منتشر شوند».

رشید نابغه نظامی ایران

شهید رشید، در جریان هشت سال دفاع مقدس، در عملیات‌های متعددی مثل طریق‌القدس، فتح‌المبین، بیت‌المقدس، والفجر هشت و کربلای پنج نقش و حضور موثر در طرح ریزی و مهندسی عملیاتی یگان‌های رزمی داشت. به گفته فرماندهان نظامی وقت، «قدرت تحلیلی»، «دید استراتژیک» و «شناخت جغرافیا» رشید را به یکی از مغزهای متفکر جبهه‌های جنگ تبدیل کرده بود.

شهید غلامعلی رشید در کنار سوابق نظامی، به عنوان نظریه‌پرداز در حوزه دکترین نظامی ایران هم شناخته می‌شد. او در سخنرانی‌های مختلف بارها بر لزوم افزایش توان بازدارندگی مستمر و فعال ایران تاکید داشت و یکی از مدافعان سرسخت افزایش توان موشکی ایران بود. رشید در سال‌های اخیر بارها از سوی رسانه‌های غربی به عنوان یکی از افراد کلیدی در تدوین راهبردهای نظامی ایران، در منطقه خاورمیانه، معرفی شده بود.

گزارش‌های تحلیلی اندیشکده‌هایی مثل «موسسه واشنگتن برای سیاست خاور نزدیک»، از رشید به عنوان یکی از بازیگران بی سر و صدای سیاست نظامی ایران یاد شده که «تأثیرگذاری‌اش خیلی بیشتر از چیزی است که در رسانه‌ها دیده و گفته شده است.» این موضوع موجب شد تا این سردار سرافراز اسلام سال ۱۳۹۸ در لیست تحریم‌های آمریکا قرار گیرد.

علی لاریجانی، رییس سابق مجلس و از فرماندهان اسبق سپاه پاسداران که هم اکنون مشاور رهبر معظم انقلاب است، «سپهبد شهید غلامعلی رشید» را یک سرمایه بزرگ برای نظام می‌داند. او می‌گوید: « سردار رشید برای ملت ایران و نظام، سرمایه بزرگی بود و رژیم صهیونیستی این سرمایه بزرگ را از ما گرفت و این مسئله کوچکی نیست. هر وقت یادم به این قضیه می‌افتد تمام وجودم تحت تاثیر قرار می‌گیرد.»

این چهره برجسته سیاسی کشور می‌افزاید: « بیش از ۴۰ سال است که این سردار را از نزدیک می‌شناسم؛ سردار رشید در تمام صحنه‌ها مرد بزرگی بود. او گمنام زیست و یکی از فرماندهانی بود که فکر راهبردی داشت و واقعا برای نظام یک سرمایه بزرگ بود.»

او ادامه می‌دهد: « سردار رشید واقعا جزو افراد نادر هم از نظر فهم نظامی، فهم عملیاتی و فهم مسائل مهم امنیتی بود. او دغدغه‌مند و یکپارچه علاقه‌مند برای سرافرازی ایران و ملت بود و تمام زندگی‌اش را وقف این مهم کرد».

از «طریق القدس» تا «شهید طریق القدس»

بامداد روز جمعه ۲۳ خردادماه امسال، در پی حمله تروریستی رژیم صهیونی به تهران و تعدادی از شهرهای کشور، شماری از فرماندهان نظامی، دانشمندان و مردم غیرنظامی به شهادت رسیدند که در میان شهدا نام سردار سپهبد غلامعلی رشید فرمانده پرافتخار و مقتدر ایران اسلامی و فرزندش حجت الاسلام دکتر امین عباس رشید خود نمایی می‌کند.

از «یا حسین(ع)» اعلام رمز آغاز عملیات طریق القدس تا شهادت سپهبد رشید به دست رژیم جنایت پیشه صهیونیستی اگرچه فاصله‌ای به بلندای ۴۴ سال وجود دارد ولی آن ندا نه یک رمز برای عملیات آفندی بلکه مکتبی عاشورایی و حماسی است که آزادی خواهان عالم را برای مبارزه با مستکبران در طول تاریخ فرا می‌خواند.

سردار سپهبد شهید رشید اگرچه مزد چندین دهه خدمت برای قدرت دفاعی کشور را با «شهادت» به دست آورد ولی همرزمان آن شهید برای ادامه راه او هم قسم شده‌اند. هنوز هم همرزمان سردار شهید رشید و شهدای راه قدس، دست به ماشه منتظر اعلام رمز عملیات از بی سیم برای آغاز نبرد تعیین کننده و سرنوشت ساز بر علیه طاغوتیان زمان هستند.

اگرچه شهادت این فرمانده مقتدر ضایعه‌ای جبران‌ناپذیر است، اما مکتب فکری و عملیاتی او (که بر پایه بازدارندگی، نوآوری و مقاومت استوار بود) همچنان زنده است و توسط همرزمانش با قدرت ادامه دارد.

پیکر پاک شهید سپهبد غلامعلی رشید مطابق وصیت نامه اش در جوار حرم حضرت سبزقبا(ع) در دیارش دزفول پایتخت مقاومت ایران اسلامی پس از چندین دهه جهاد به خاک سپرده شد.

در ادامه حتما بخوانید سردار شادمانی به شهادت رسید | قرارگاه خاتم‌الانبیاء: انتقام سختی در انتظار جنایتکارانی است که دست خود را به خون شهید شادمانی آلوده کردند

منبع: ایرنا